Żywienie dziecka w wieku przedszkolnym w fenyloketonurii

Dziecko w wieku przedszkolnym, czyli od 3 do 6 roku życia, bardzo dynamicznie rozwija się a do tego rozwoju potrzebuje wielu składników odżywczych oraz odpowiedniej ilości energii – i to niezależnie czy mówimy o dziecku zdrowym, czy żyjącym z fenyloketonurią.

 

Rozwój układu nerwowego

W tym okresie zmienia się nie tylko wzrost malucha oraz jego waga, ale również następuje wiele przemian wewnętrznych m.in. w układzie nerwowym – tworzą się nowe powiązania między neuronami, zachodzą zmiany w formie aktywności mózgu, nasila się proces melinizacji włókien nerwowych itp. W związku z tym, bardzo ważne jest aby dziecko z fenyloketonurią ściśle kontrolowało ilość dostarczanej z pożywieniem fenyloalaniny. Nie chcemy przecież aby nieprawidłowe ilości tego aminokwasu zakłóciły ten naturalnie występujący rozwój układu nerwowego. Oczywiście kontrola diety dziecka w tym wieku spada na ramiona rodziców.

Tylko to co znam

Przedszkolaki, to takie dzieci, które na ogół bardzo nie lubią urozmaicać diety. Większość maluchów każdą nowość dietetyczną odrzuca – z góry wiedzą, że „jest niesmaczne”. Zwykle więc dieta dziecka w tym wieku bazuje na produktach, które zostały wprowadzone wcześniej, choć oczywiście można spróbować przemycić nowe potrawy. Najlepszym do tego sposobem jest inne dziecko lub sam rodzic, który za pomocą zabawy (i świętej cierpliwości) wprowadzi „pyszne” i nowe pożywienie. Problem polega jednak na tym, że dziecko z fenyloketonurią powinno zjeść odpowiednią ilość fenyloalaniny o jakiejś konkretnej porze, dlatego jeżeli już chcemy zaproponować maluchowi jakieś nowe warzywo lub owoc, a wiemy, że należy do tej większości, która zmian nie lubi, musimy mieć przygotowany jakiś pewniak kulinarny, który dziecko zje, gdyby nowa potrawa się nie przyjęła. Można również dać dziecku do spróbowania maleńką porcję nowego produktu przy okazji zwykłego posiłku. Odradzam jednak całkowicie nowe danie przy braku jakiegokolwiek zastępnika – zbyt często kończy się to rozpaczą u malucha i uczuciem bezsilnej irytacji u rodzica, który w trosce o jej zdrowie, usiłuje swoją latorośl nakarmić.

Dlaczego?

Wiek przedszkolny to również okres w którym dziecko zaczyna zadawać pytania – dlaczego? Dlaczego jem inny chleb? Dlaczego nie jem szynki jak Zosia? Dlaczego babcia je inny obiad? Dlaczego nie mogę zjeść reklamowanego batonika? Dlaczego tak często mama mnie kłuje? Dlaczego.…? — i na każde z tych pytań trzeba odpowiedzieć — a do tego nasza pociecha pamięta nasze odpowiedzi. Nieprzemyślane mogą skutkować tylko następnym pytaniem „a dlaczego ostatnim razem powiedziałaś, że…” Warto więc wytłumaczyć młodemu człowiekowi, w jakiś prosty i przystosowany do niego sposób, dlaczego je coś innego. Wspaniale nadają się do tego pluszaki, które również wymagają specjalnej diety.

Przedszkole

Przedszkole to ważny etap w życiu małego człowieka – uczy się tam relacji z innymi dziećmi, rozwija samodzielność, oducza egocentryzmu. Do tego bardzo często przedszkola oferują w pakiecie zajęcia z logopedą czy ćwiczenia korekcyjne, które wspaniale przydają się dzieciakom. Problem polega tylko na tym, że placówki te są dość często nieprzygotowane do przyjęcia „niestandardowego dziecka” — a to oznacza, że w przypadku fenyloketonurii najczęściej usłyszymy, że nie przyjmą malucha bo boją się konsekwencji związanych ze złą dietą. Czasami jednak (zauważalnie częściej w prywatnych placówkach) trafia się dyrektor przedszkola, który po rozmowie z rodzicami decyduje się na przyjęcie dziecka, o ile rodzic dostarczy właściwe posiłki i odmierzone ilości preparatów PKU.

Jeżeli mamy to szczęście i udało nam się znaleźć placówkę przedszkolną dla naszej pociechy warto zapoznać się z jadłospisem przedszkola i samemu przygotowywać potrawy maksymalnie zbliżone do posiłków innych dzieci.

Ogólne zasady

Podobnie jak w poprzednim przedziale wiekowym dieta powinna ograniczać podaż fenyloalaniny do poziomu wskazanego przez lekarza – inne składniki pokarmowe dziecko powinno mieć dostarczane w ilościach zalecanych dla jego grupy wiekowej.

Nadal obowiązują również ogólne zasady diety niskofenyloalaninowej:

  • stosuje się niskobiałkowe zamienniki chleba, makaronu, kaszy,
  • trzeba podawać dziecku odpowiednią ilość niskofenyloalaninowych mieszanek PKU dostosowanych do tej grupy wiekowej,
  • oliwa i inne oleje roślinne wspomagają układ nerwowy i mózg, są więc ważnym elementem diety dziecka,
  • wysokozmineralizowana woda mineralna zawierająca wapńmagnez ułatwia bilansowanie diety w te dwa ważne dla zdrowia minerały,
  • posiłki dziecka powinny spożywane być o stałych porach, a dzienną ilość fenyloalaniny rozkładamy na wszystkie posiłki – organizm łatwiej w ten sposób sobie z nią radzi.

Dzieci (i nie tylko one) jedzą oczyma – posiłek powinien być atrakcyjny i kolorowy, a jeżeli do tego przedszkolak będzie mógł uczestniczyć w jego przygotowaniu, to na pewno chętniej po niego sięgnie.

Białko i fenyloalanina

Ilość dostarczanego białka i fenyloalaniny powinna być w tym okresie ściśle kontrolowana – na ogół (dokładną ilość zawsze określa lekarz) zapotrzebowanie na te składniki od 4 do 6 roku życia wynosi:

Kontrola poziomu tych składników wymaga od rodzica stałego wyliczania ich ilości dostarczanych z pożywieniem – w tym celu bardzo przydają się tabele zawartości fenyloalaniny w produktach spożywczych.

Inne składniki odżywcze

Młody człowiek z fenyloalaniną potrzebuje (tak jak jego rówieśnicy) w ciągu doby:

  • od 1400 do 1600 kcal
  • około 130–150 g węglowodanów
  • od 50 do 55 g tłuszczy
  • 800 do 1300 mg wapnia

Produkty dozwolone i przeciwwskazane

NiedozwoloneDozwolone w określonych ilościachDozwolone
jajawarzywacukier
rybyziemniakioleje roślinne
mięso i przetwory mięsne (wędliny)owocewody mineralne
drób i przetwory drobioweryż, tapioka, sagoherbata
produkty zbożowe: pieczywo, mąka, kasze, płatki, makarony, pieczywo cukierniczedżemy i konfitury owocowecukierki owocowe
rośliny strączkowe: fasola, groch, soja, soczewicamiódlizaki
nasiona: kukurydza, mak, siemię lniane, orzechymasłozagęstniki węglowodanowe (karogen, pektyna, guar, agar, mączka chleba świętojańskiego, guma arabska)
czekoladamargaryna
mleko i produkty mleczne (sery, jogurty, twarogi, śmietanka, lody)sorbety (słodzone cukrem)
żelatynażółtka jaj
produkty spożywcze zawierające aspartam (E951) np: pastylki miętowe, słodkie płatki śniadaniowe, guma do żucia bez cukru, mieszanki kakaowe, napoje kawowe, mrożone desery, desery żelatynowe, napoje owocowe, środki przeczyszczające, multiwitaminy, napoje mleczne, shake, słodziki stołowe, napoje herbaciane, rozpuszczalne kawy i herbaty, jogurty – powinny być oznakowane napisem „produkt zawiera fenyloalaninę”produkty o obniżonej zawartości białka PKU: mąka, pieczywo, makarony, blaty do pizzy, ciasteczka, kleiki ryżowo-owocowe, zamienniki jajka, czekolady niskobiałkowe, biszkopty

Taką samą listę produktów dozwolonych i przeciwwskazanych zamieściłam we wpisie poświęconym ogólnie fenyloketonurii – poruszyłam tam też zagadnienia związane z objawami fenyloketonurii nie leczonej czy tematykę kontroli stałej i okresowej tego schorzenia.

Autor zdjęcia: domdeen / FreeDigitalPhotos.net

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *