Zasady żywienia

W depresji

W dzisiejszych czasach – zaganianych, pełnych stresu, niespokojnych – coraz większa ilość ludzi cierpi na depresję i lęki. Tryptofan jest natomiast aminokwasem, którego odpowiednia ilość w diecie stanowi naturalną ochronę przeciwko takim stanom. Jak to się dzieje? Tryptofan w organizmie człowieka ulega kilku przemianom, m.in. bierze udział w wytwarzaniu serotoniny – łagodzącej kiepskie samopoczucie, agresję, lęki czy odpowiedzialnej za uczucie zakochania (dlatego bywa nazywana hormonem miłości lub szczęścia).

Dla oczu

Ludzkie oko potrzebuje ochrony przed promieniowaniem ultrafioletowym – dlatego latem, gdy słońce najbardziej nam dokucza, sięgamy po okulary z filtrami UV. Okulary to jednak wynalazek bardzo współczesny, a organizmy ludzkie radzą sobie mniej lub bardziej skutecznie z tym od dawien dawna, poprzez własny chemiczny filtr UV. Potrzebne do jego budowy są związki wytworzone w drodze rozkładu tryptofanu (podczas przemian prowadzących do otrzymania kinureniny) – którego ilość wraz z wiekiem spada, czego skutkiem może być np. zaćma. Dlatego w u osoby starszej, dla ochrony oczu, bardzo ważna jest prawidłowa ilość tryptofanu w codziennej diecie.

Rola

Tryptofan nie tylko wpływa na jakość naszego nastroju czy ochronę oczu, ale również:

• bierze udział w procesie rozmnażania,
• jest niezbędny do prawidłowego przebiegu laktacji,
• uczestniczy w syntezie rodopsyny,
• odgrywa ważną rolę w biosyntezie niacyny i witaminy B6,
• reguluje przemianę materii (zmniejsza apetyt),
• wpływa na układ immunologiczny człowieka (zwiększa odporność),
• wpływa na metabolizm węglowodanów w ustroju,
• uczestniczy w procesie wydzielania hormonu wzrostu,
• jest niezbędny do wytwarzania budowy tkanki mięśniowej,
• stanowi ważny składnik koenzymów NADP i NAD (dinukleotydów nikotynoamidoadeniowych),
• wpływa na poziom neuroprzekaźników: dopaminy, noradrenaliny i beta-endorfiny (ich poziom rośnie po spożyciu posiłku bogatego w tryptofan).

Czy wiesz, że…

mimo iż tryptofan w organizmie człowieka jest niezbędny w wielu szlakach metabolicznych, jego stężenie jest najmniejsze wśród wszystkich aminokwasów znajdujących się w ludzkim ciele.

Melatonina

Tryptofan w organizmie człowieka jest również niezbędny do wytworzenia melatoniny – bardzo ważnego związku odpowiedzialnego za wysłanie sygnału w nocy, że czas na sen. Ale to nie jedyna ważna funkcja melatoniny – działa ona w obrębie układu pokarmowego, opóźnia opróżnianie żołądka, wpływa na pracę mięśni gładkich jelit, naukowcy sądzą nawet, że jej odpowiednia ilość może działać profilaktycznie przeciw rakowi okrężnicy i odbytnicy, wrzodziejącemu zapaleniu okrężnicy, jak również odgrywać ważną rolę w leczeniu zespołu jelita drażliwego.

Niedobory

Niedobory tryptofanu powodują:

• zahamowanie wzrostu,
• niedokrwistość,
• hipoproteinemię,
• zanik tkanek,
• utratę owłosienia,
• stwardnienie skóry,
• okołorogówkowe wrastanie naczyń,
• stłuszczenie wątroby,
• degenerację kanalików nasiennych,
• degenerację mięśni gładkich,
• zahamowanie pracy gruczołów mlecznych (zahamowanie laktacji).

Zauważono również, że u ludzi starszych zmniejszenie poziomu tryptofanu odgrywa ważną rolę w powstawaniu zaćmy.

Czy wiesz, że.…

tryptofan przy przekształcaniu w serotoninę potrzebuje witaminy B6, C i magnezu.

Źródła

Naturalnymi, dobrymi źródłami tryptofanu jest są produkty bogate w białko np:

• mleko,
• biały ser,
• żółty ser,
• produkty sojowe,
• mięso – zwłaszcza drobiowe,
• ryby,
• banany,
• suszone daktyle.

Nadmiar

Nadmiar tryptofanu zdarza się bardzo rzadko, zawsze jest związany z błędnie prowadzoną suplementacją diety i może się objawiać występowaniem:

• podrażnienia żołądka (wymiotami),
• zamglonego pola widzenia,
• senności,
• suchości w ustach,
• bólów głowy,
• nudności,
• braku koordynacji ruchów.

W skrajnych przypadkach nadmiar tryptofanu może być przyczyną nowotworów pęcherza moczowego i uszkodzeń układu nerwowego.

Zespół serotoninowy

Przy zażywaniu suplementu L‑tryptofanu podczas przyjmowania niektórych grup leków, może dojść do tzw. zespołu serotoninowego, który objawia się poprzez:

• dezorientację,
• drażliwość i pobudzenie,
• śpiączkę,
• niepokój,
• hipomanię,
• letarg,
• drgawki,
• objawy nerwowo-mięśniowe (mioklonie, hyperrefleksja, sztywność mięśni, drżenie, brak koordynacji ruchów, drżenia, dreszcze, oczopląs),
• zaburzenia wegetatywne (zwiększona temperatura ciała, obfite pocenie, tachykardia zatokowa, nadciśnienie, szybkie oddychanie, rozszerzenie źrenic, brak reakcji na bodźce, zaczerwiona skóra).

Zespół serotoninowy jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia – warto więc wiedzieć, że L‑tryptofanu nie powinno się łączyć z:

• lekami stosowanymi w leczeniu depresji (np. selektywnymi inhibitorami wychwytu zwrotnego serotoniny, inhibitorami wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny, trójcyklicznymi lekami przeciwdepresyjnymi, lekami zawierającymi lit),
• lekami zawierającymi antybiotyk linezolid,
• lekami zawierającymi odwracalny IMAO, moklobemid,
• lekami zawierającymi sybutraminę,
• lekami zawierającymi tramadol,
• lekami zawierającymi ziele dziurawca zwyczajnego,
• lekami zawierającymi tryptofan.

Ziele dziurawca zwyczajnego znajduje się w bardzo wielu preparatach czy herbatkach odchudzających – w tych przypadkach również lepiej nie sięgać po suplementy tryptofanu.

Przeciwwskazania

Suplementacji L‑tryptofanem nie powinny stosować również osoby cierpiące na:

• sklerodermię,
• rzadkoskurcz,
• nowotwory,
• hipoglikemię,
• zażywające hormony sterydowe,
• przyjmujące antykoncepcję hormonalną.

Ponadto kobiety w ciąży i karmiące oraz kierujący pojazdami mechanicznymi również nie powinni uzupełniać diety suplementami L‑tryprofanu. Zawsze za to mogą – i to bez szkody dla zdrowia – stosować dietę bogatą w ten aminokwas.

Autor zdjęcia: winnond / FreeDigitalPhotos.net