Zasady żywienia

Kamica fosforanowa jest dość rzadką odmianą złogów nerkowych, związaną na ogół z zakażeniem układu moczowego. Bakterie powodujące infekcje zmieniają pH moczu (nadmiernie go alkalizują) – w wyniku czego na ściankach nerek mogą odłożyć się różne substancje chemiczne. I właśnie te substancje z czasem przekształcają się w złogi.

Przyczyny

Przyczyną kamicy fosforanowej nie jest jednak tylko sama infekcja — na ogół występuje jeszcze kilka czynników ryzyka, takich jak:

• nadmierne spożywanie produktów bogatych w fosforany,
• mała ilość przyjmowanych płynów oraz duża ich utrata (np. przy chorobie, w trakcie intensywnej pracy fizycznej, w upały),
• niedobór magnezu i witamin z grupy B.

Leczenie

Leczenie kamicy fosforanowej przebiega w kilku etapach:

• po pierwsze – podaje się antybiotyk – jego celem jest usunięcie głównej przyczyny ich powstania, czyli infekcji,
• po drugie – wprowadza się leki i dietę zakwaszającą mocz.

W nielicznych przypadkach konieczna jest interwencja chirurgiczna.

U chorych z kamicą nerkową często dochodzi do nawrotów – trzeba jednak pamiętać, że ponownie wytworzone złogi często mają inny skład, często również kamienie zbudowane ze szczawianów wapnia i fosforanów wapnia ze sobą współistnieją.

Płyny

W przypadku każdej kamicy, ważnym elementem leczenia i czynnikiem zmniejszającym ryzyko nawrotu złogów, jest wprowadzenie do jadłospisu odpowiedniej ilości płynów. Aby przyzwyczaić się wypijać więcej niż dotychczas, warto zastosować kilka prostych sposobów:

• stwórz rytuał picia wody przy regularnie wykonywanych czynnościach – np. po porannych wstaniu, przed wyjściem do szkoły lub pracy, po powrocie z pracy;
• staraj się wypić kilka łyków wody po skorzystaniu z toalety (wtedy tracisz wodę, warto ją więc uzupełnić);
• wypij choć kilka łyków przy każdej pełnej godzinie;
• wypij szklankę wody przed posiłkiem;
• przynieś do pracy 1,5 litrową butelkę wody – jest to ilość jaką powinieneś wypić w ciągu 8 godzin;
• wybieraj wilgotne pokarmy – np.: soczyste owoce (zwłaszcza cytrusowe);
• wypij dużą szklankę wody przed snem;
• przy łóżku postaw butelkę z wodą – jeżeli w nocy się obudzisz, będziesz mógł z niej skorzystać.

W kamicy fosforanowej ważny jest również wybór płynów – najlepiej sprawdza się niskozmineralizowana woda mineralna. Wody tego typu mają mało związków mikroelementów, które mogły by sprzyjać dalszej (niekorzystnej w tym przypadku) alkalizacji moczu.

Napoje zalecane i przeciwwskazane w kamicy fosforanowej:

Zalecane	Przeciwwskazane
wody przeznaczone dla niemowląt (np. Gerber, Humana, Babydream)	wody wysokozmineralizowane, wody gazowane, napoje gazowane
wody niskozmineralizowane, źródlane (np.. Aqua Żywiec, Żywiec Zdrój, Dobrowianka, Kropla Beskidu, Nestle Aquarel)	wody lecznicze np.. Jan, Stefan, Józefina, Franciszek itp. (nawet reklamowane jako moczopędne w tym typie kamicy się nie sprawdzają)
soki owocowe – zwłaszcza z owoców cytrusowych, żurawiny	mocna herbata, kawa naturalna i zbożowa, zielona herbata, napary ziołowe (większość z nich działa alkalizująco)
herbaty owocowe	napoje typu coca-cola (zawierają bardzo dużo fosforanów)
	alkohole

Alkohol

Wszelkie alkohole powodują odwodnienie organizmu i w związku z tym w każdej kamicy nerkowej są przeciwwskazane – dotyczy to również piwa. Czasami jednak świętujemy coś niezwykłego i mimo wszelkich zakazów sięgamy po alkohol. W takiej sytuacji należy:

• wybierać alkohole słabsze lub wymieszać je z sokiem owocowym,
• zwiększyć ilość wypijanej wody – np. ½ litra piwa to przynajmniej 1 szklanka wody więcej do wypicia (pamiętać aby wypić dodatkową ilość wody po wizycie w toalecie),
• w kamicy fosforanowej nie wybieramy wina – ma ono bowiem działanie lekko alkalizujące (a właśnie tego staramy się uniknąć),
• alkoholu nie zagryzamy słonymi przekąskami – to tylko przyśpieszy powstawanie złogów.

Na kwaśno

O ile w większości stanów chorobowych staramy się doprowadzić do równowagi kwasowo-zasadowej w diecie, o tyle w kamicy fosforanowej stawiamy wszystko na głowie. Naszym celem jest zakwaszenie moczu (przy okazji zakwasza się cały organizm).

Tabela produktów zalecanych i przeciwwskazanych:

produkty silnie alkalizujące – niewskazane	produkty słabo alkalizujące – wskazane w ograniczonej ilości	produkty zakwaszające – zalecane
surowy szpinak, surowe brokuły, karczochy, kiełki, większość sałat, surowe cukinie, surowy groszek, kapusta czerwona, surowy seler, kalafior, marchewka, kiełki zbóż, kiełki lucerny, botwinka, papryka, ogórki, jarmuż, wodorosty, cebula, szparagi	pieczarki, pomidory, świeża kukurydza, rzodkiewki, biała rzodkiew, warzywa gotowane, kiszona kapusta, ogórki kiszone	warzywa w occie, grzyby w occie, sos pomidorowy, koncentrat pomidorowy, kukurydza konserwowa
jabłka, rabarbar, świeży ananas, czereśnie, truskawki, morele, melon, brzoskwinie	inne rodzaje owoców	śliwki, borówki, czerwone porzeczki, żurawiny, owoce w puszce, rodzynki, soki i napoje owocowe (zwłaszcza słodzone), dżemy, powidła
dziki ryż, kasza jaglana	wszelkie produkty zbożowe – przy wyborze warto pamiętać, że im bardziej przetworzone (jasne pieczywo, drobne kasze – kuskus, manna, kukurydziana; biała mąka, makarony) tym większe właściwości zakwaszające
maślanka, sojowe zamienniki mleka, tofu, tempeh, białko serwatki w proszku		produkty mięsne, rybne, drób, owoce morza (ostrygi świeże), jaja
pieprz, curry, cynamon, imbir, zioła		ketchup, musztarda, majonez, ocet

Uwaga na fosforany

W kamicy fosforanowej niektóre produkty – np. nasiona roślin strączkowych, napoje typu coca-cola – wykluczamy przede wszystkim dlatego, że zawierają duże ilości fosforanów. Do grupy produktów w których znajduje się bardzo duża ilość fosforu należą również:

• dania błyskawiczne,
• wędliny,
• wszelkie produkty z E‑338, E‑339, E‑340, E‑341, E‑342, E‑445, E‑450, E‑451, E‑452, E‑1410, E‑1412, E‑1413, E‑1414, E‑1442.

W przypadku fosforu ważna jest odpowiednia proporcja do wapnia (1:1 dla dorosłych i 1:1,5 dla dzieci) – zachwianie tej równowagi jest szczególnie niekorzystne w przypadku kamicy fosforanowej.

Żurawina

Jednym z głównych winowajców (ok. 85%) infekcji dróg moczowych są bakterie Escherichia coli, które po przedostaniu się do układu moczowego przyczepiają się do jego ścian i rozmnażają. W zawiązku z tym, że kamica fosforanowa często powiązana jest z infekcjami, w jej zapobieganiu staramy się sięgać po produkt, który skutecznie utrudnia życie chorobotwórczym drobnoustrojom. Tym produktem jest żurawina – która co prawda ma tylko niewielką potencjalną zdolność do zakwaszania, ale za to skutecznie zmniejsza możliwość przyczepianie się tych bakterii do ścian układu moczowego.

Bakterie, których zdolność do przyczepiania żurawina zmniejsza:

• pałeczki Escherichia coli,
• ziarniaki Enterococcus feacalis.

Bakterie, w przypadku których nie zaobserwowano pozytywnego działania żurawiny:

• pałeczki Pseudomonas aeruginosa,
• ziarniaki Staphylococcus aureus,
• drożdżaki Candida albicans.

Czy wiesz, że…

od wielu lat obserwuje się oporność różnych szczepów drobnoustrojów na antybiotyki, ale nie zaobserwowano jeszcze wzrastania oporności bakterii na żurawinę.

Kamica stuwitowa

Szczególną odmianą kamicy fosforanowej jest kamica struwitowa (dokładnie kamica fosforanowo-amonowo-magnezowa). Tutaj również głównym czynnikiem wyzwalającym jest na ogół infekcja, a leczenie polega przede wszystkim na podaniu antybiotyku. Wprowadza się również dietę zakwaszającą mocz – podobnie jak w opisywanej kamicy fosforanowej, zwiększa ilość przyjmowanych płynów, zmniejsza ilość soli w diecie. Ważnym czynnikiem wpływającym na dietę jest w tej odmianie niskie stężenie cytrynianów i magnezu w moczu, które zwiększa się odpowiednio modyfikując jadłospis, wprowadzając np. dodatkowe warzywa bogate w magnez.

Dla wielu osób starających się dotąd żywić zdrowo wybór produktów spożywczych zalecanych i przeciwwskazanych w kamicy fosforanowej jest trudny do zaakceptowania, a ułożenie pełnowartościowego jadłospisu w oparciu o taki zestaw produktów wymaga pomocy dietetyka.

O tym tematyce kamieni nerkowych można przeczytać również:

• Kamica nerkowa — część I
• Kamica szczawianowo-wapniowa
• Kamica moczanowa

Obrazek: dream designs / FreeDigitalPhotos.net