Zasady żywienia

Dla urody

Nawet najpiękniejsze rysy twarzy nie pomogą, gdy skóra będzie szara, włosy bez połysku i splątane, a paznokcie pełne pęknięć i rozdwajające się. Jednym z czynników wpływających na typowe atrybuty urody – włosy, skórę i paznokcie – są aminokwasy zawierające siarkę: cysteina i cystyna. Jadłospis bogaty w pokarmy zawierające te aminokwasy jest niezbędny aby włosy i paznokcie odpowiednio się regenerowały. Stwierdzono również, że wpływają one na wydłużenie fazy wzrostu włosów oraz na zwiększenie ich grubości.

Rola

Cysteina i cystyna to aminokwasy, które organizm potrafi sam syntetyzować z innych aminokwasów. Mogło by się więc wydawać, że można ich nie dostarczać z pożywieniem, a organizm sam sobie poradzi. Warto jednak zdawać sobie sprawę, że aminokwasy są potrzebne w organizmie człowieka:

• odgrywają ważną rolę w odtruwaniu organizmu – stanowią naturalną ochronę przed toksycznym działaniem alkoholu i papierosów, metali ciężkich, a także przy przedawkowaniu paracetamolu,
• są niezbędne do syntezy białek osocza,
• są niezbędne do syntezy kreatyny,
• uczestniczą w syntezie glukagonu i insuliny,
• mają bardzo silne właściwości przeciwutleniające,

a ich niedobór w diecie nie pozostanie niezauważony — bo choć nasze ciało potrafi radzić sobie przy niedoborze, to jednak nie jest to mechanizm w 100% uzupełniający niedoborowe diety.

Suplementacja

Cysteina i cystyna bywają nazywane aminokwasami względnie niezbędnymi, a to dlatego, że w niektórych momentach życia nasze ciało bardzo ich potrzebuje i jest wrażliwe na wszelkie niedobory występujące w pożywieniu. Tymi momentami, gdzie aminokwasy siarkowe są szczególnie istotne są:

• złote gody czyli po 60–65 roku życia,
• oraz okresy chorób występujących z zespołem złego wchłaniania.

Nie każdy jednak może sięgać po suplementy cysteiny i cystyny. Taka kuracja jest niewskazana u:

• cukrzyków – gdyż aminokwasy te mogą hamować działanie insuliny,
• dzieci,
• kobiet ciężarnych i matek karmiących,
• chorych na cystynurię,
• chorych przyjmujący nitroglicerynę,
• chorych przyjmujący leki przeciwgrzybiczne.

Ponadto cysteina potrafi zafałszować badania laboratoryjne na obecność ciał ketonowych (uzyskuje się fałszywie pozytywny wynik).

Niedobór

Niskie poziomy cysteiny i cystyny mają wpływ na umiejętność zwalczania wolnych rodników, a co za tym idzie mogą przyczyniać się do szybszego powstawania zmian miażdżycowych. Obserwuje się również zaburzenia czynności układu immunologicznego – czyli spada odporność na infekcje. Najczęściej zauważane zmiany to jednak:

• rogowacenia i inne zmiany skórne,
• kruchość włosów,
• łamliwość paznokci,
• rozdwajanie paznokci i końcówek włosów.

W grupie

Aby organizm mógł wytworzyć jakieś aminokwasy z innych białek potrzebuje składników – w przypadku cysteiny i cystyny są to:

• metionina,
• witamina B6,
• witamina B12,
• kwas foliowy.

Wzrost masy ciała

Cysteina jest aminokwasem, którego przyjmowanie w chorobach wyniszczających – sprawdzono to na osobach z HIV/AIDS – może prowadzić do przybierania na wadze. Jest to związane z udziałem cysteiny w syntezie glukagonu, który pomaga utrzymywać m.in. masę mięśniową. Warto jednak o tym pamiętać również wtedy, kiedy w bardzo rygorystycznej diecie niskokalorycznej sięgamy po ten aminokwas gdy chcemy wspomóc włosy. Wtedy również możemy (nie musimy) zaobserwować lekki wzrost beztłuszczowej masy ciała.

Nadmiar

Nadmiar cystyny i cysteiny w pożywieniu prowadzi do wzrostu homocysteiny w surowicy krwi – i jest to stan niepożądany dla naszego zdrowia, związany z zwiększoną częstotliwością występowania chorób serca, ze wzrostem ryzyka zawału i udaru. Dlatego lepiej suplementację stosować pod nadzorem lekarskim.

Z suplementacją związane mogą być również takie objawy jak:

• nudności,
• biegunki,
• wysypkę skórną,
• bóle głowy.

Natomiast spożycie powyżej 7 g na dobę stanowi bezpośrednie zagrożenie życia – jest to dawka toksyczna, śmiertelna dla człowieka.

Źródła

Zwykle, gdy staramy się podać źródła jakiegoś aminokwasu wystarczy wskazać grupę produktów np. artykuły mleczne i większość z nich jest dobrym źródłem danego składnika. Inaczej jest jednak w przypadku cystyny – aminokwasu, którego ilość w produktach bywa bardzo różna, nawet w tych samych grupach artykułów. I tak jej zawartość w produktach może wynosić:

• w świeżej rybie soli 362 mg, a już we flądrze tylko 130 mg,
• w Parmezanie 246 mg, a w serze Brie 101 mg,
• w pistacjach 449 mg, a w orzechach laskowych 59 mg,
• w ozorze wieprzowym 486 mg, a w łopatce wieprzowej 185 mg.

Ilości w chlebie pszennym (229 mg) bywają większe niż w zwyczajowym źródle białka: mleku (25 mg) – trudno więc powiedzieć, że dobrym źródłem tego aminokwasu są wszystkie produkty bogate w białka. Można jednak przyjąć, że różnorodna dieta – zawierająca mięso lub produkty strączkowe suche, produkty zbożowe (ostatnio niestety ich spożycie spada) czy mleczne – jest wystarczająca aby pokryć dzienne zapotrzebowanie na cysteinę i cystynę.

Zdjęcie: Maggie Smith / FreeDigitalPhotos.net