Zasady żywienia

Co się dzieje gdy fosforu mamy za dużo?

Fosfor powinien być dostarczany w odpowiedniej proporcji do wapnia (1:1 dla dorosłych i 1:1,5 dla dzieci) – zaburzenie tych proporcji prowadzi do deformacji kości (krzywicy) lub zrzeszotnienia kości (osteoporozy).

Skąd ten nadmiar?

Zwykle nie zaczynam opisywania składnika odżywczego od problemów jakie niesie jego nadmiar. Tym razem jednak opisuje fosfor, czyli związek mineralny dodawany w procesie przetwarzania do produktów mięsnych, dań błyskawicznych – takich które wystarczy podgrzać albo zalać wrzątkiem, ponadto występujący w bardzo dużej ilości w napojach typu coca-cola czy oranżada. Dodatkowo występuje on również naturalnie w wielu innych produktach spożywczych (wymienionych poniżej) – łatwo więc doprowadzić do sytuacji w której spożywamy go za dużo.

Jakie E- dodatki kryją w sobie fosfor?

Fosforany znajdują się w bardzo dużej ilości dodatków do żywności, mogą to być regulatory kwasowości, substancje klarujące, stabilizatory, zagęstniki, a wymieniając po kolei: E‑338, E‑339, E‑340, E‑341, E‑342, E‑445, E‑450, E‑451, E‑452, E‑1410, E‑1412, E‑1413, E‑1414, E‑1442 – ilość tych wszystkich dodatków zawierających fosforany ukazuje, jak bardzo są one powszechne.

Rola

Nie oznacza to jednak, że jest to związek całkowicie nie potrzebny w organizmie. Prawidłowe ilości fosforu są niezbędne w organizmie człowieka:

• regulują mineralizację kości,
• są konieczne do wchłaniania wapnia,
• biorą udział w przemianach katabolicznych i anabolicznych (jako składnik związków bogatoenergetycznych) – są więc niezbędne w procesach przemiany materii,
• biorą udział w skurczu i rozkurczu mięśni,
• wchodzą w skład białek, tłuszczy, węglowodanów,
• jako składnik kwasów nukleinowych (DNA i RNA) są niezbędne do namnażania się komórek,
• uaktywniają część witamin z grupy B,
• są składnikiem układów buforowych – są więc kluczowe do utrzymania równowagi kwasowo-zasadowej.

Niedobór

Występuje bardzo rzadko ze względu na bardzo częste występowanie w pożywieniu. W przypadku niedostatecznej podaży organizm sięga po fosfor zawarty w kościach. Jeżeli jednak bardzo, bardzo ograniczymy dostarczanie pokarmów (np: w wyniku zaburzeń odżywiania) w związku z niedoborem fosforu dochodzi do anemii, zahamowania wzrostu i dolegliwości kostnych, próchnicy zębów, uczucia znużenia, osłabienia mięśni, braku apetytu (jadłowstrętu), nerwowości oraz zaburzeń oddychania.

Źródła

Fosfor na ogół występuje w tych samych produktach co wapń, tylko w znacznie większych ilościach. Jego dobrym źródłem są: mleko i jego przetwory, sery podpuszczkowe, suche nasiona roślin strączkowych, podroby, ryby, żółtka jaja, gruboziarniste produkty zbożowe.

Fosfor w chorobach

Wiele stanów chorobowych zmienia zapotrzebowanie na fosforany. Należą do nich:

• ciężki zespół oparzeniowych,
• choroby serca,
• zapalenie trzustki,
• rozmiękanie kości,
• niedoczynność przytarczyc – fosforany zawierające sól lub potas nasilają objawy chorobowe,
• odwodnienie organizmu,
• niedoczynność nadnerczy,
• choroby wątroby,
• zatrucie ciążowe,
• zakażoną kamicę nerkową,
• choroby nerek,
• wrodzona miopatia.

Ponadto leki i odżywki zawierające fosforany mogą wchodzić w niekorzystne interakcje z lekami, np. z:

• glikozydami nasercowymi (leki nasercowe),
• heparyną o przedłużonym działaniu,
• lekami zobojętniającymi kwas solny – fosforany utrudniają ich wchłanianie z przewodu pokarmowego,
• lekami zawierającymi wapń – mogą prowadzić do odkładania złogów wapniowych w tkankach,
• kortykosterydami – zwiększają ryzyko wystąpienia obrzęków.

U dietetyka

Jeżeli jesteś miłośnikiem dań z torebki, coli i przetworów mięsnych prawdopodobnie masz problemy z nadmiarem fosforu. Stanowi temu można jednak przeciwdziałać zmieniając nawyki żywieniowe. Również w wielu chorobach mogą wystąpić problemy z prawidłowym zbilansowaniem jadłospisu, z uwzględnieniem odpowiedniego stosunku wapń : fosfor. W takich przypadkach najlepiej udać się do dietetyka, który pomoże ułożyć odpowiednią dietę.

Zdjęcie:savit keawtavee / FreeDigitalPhotos.net