Niezbędne Nienasycone Kwasy Tłuszczowe
Często wydaje się nam, że tłuszcz w diecie można wyeliminować całkowicie, bo organizm może go sam wytworzyć. To błąd wielu osób, nawet tworzących diety dla innych, a nie zdających sobie sprawy, że wcale tak nie jest. Fakt, że magazynujemy zapasy w formie tkanki tłuszczowej, nie oznacza, że mamy dostęp do wszystkich kwasów tłuszczowych jakie potrzebujemy, istnieją bowiem takie tłuszcze nienasycone, których organizm ludzki nie potrafi wyprodukować. I są one niezbędne dla zdrowia.
NNKT
Niezbędne Nienasycone Kwasy Tłuszczowe, czyli NNKT, to kwasy tłuszczowe omega‑3 i omega‑6, które muszą być dostarczane wraz z pożywieniem. Są one niezbędne w organizmie człowieka do prawidłowego wzrostu i rozwoju, utrzymania zdrowia, stanowią składnik tkanki nerwowej mózgu oraz lipidów siatkówki oka, są niezbędne do transportu tłuszczu w organizmie, stanowią składnik błon komórkowych, działają miejscowo jak hormony, wpływają na stan skóry. Udowodniono, że NNKT wpływają również na pracę układu sercowo-naczyniowego, krzepnięcie, ciśnienie tętnicze, ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy, przewód pokarmowy, układ oddechowy, nerki, narządy rozrodcze. Eliminacja lub ograniczenie dostarczania tych składników pokarmowych odbywa się zawsze kosztem zdrowia.
Omega‑3
Zmniejszenie stężenia trójglicerydów, hamowanie powstawania zakrzepów w naczyniach wieńcowych i mózgu, obniżenie ciśnienia krwi, zapobieganie arytmii serca – taki dobroczynny wpływ mają na nas tłuszcze z grupy omega‑3. Ich źródłem są oleje roślinne: sojowy, z zarodków pszenicy, lniany, oliwa z oliwek, ale również tłuszcze ryb i ssaków morskich. Warto zwłaszcza sięgnąć po niedoceniany olej rzepakowy, zwierający nawet do 10% kwasów omega‑3.
Ze względu na zmiany jakie następują w żywności, polecając ryby wyjątek należy zrobić dla (wg norm dla Polski z 2017r.)
- łososia (to czym go karmimy znacząco pogorszyło jego jakość zdrowotną) — wobec czego tygodniowe spożycie tej ryby nie powinno być większe niż 100 g
- śledzi (tutaj akurat zasługa czystości mórz, a nie karmy) — ogranicza się tygodniowo do 400 g
Omega‑6
Kwasy tłuszczowe z tej grupy mają korzystne oddziaływanie na zdrowie jedynie w małych ilościach, ich nadmiar już nie jest taki zdrowy. Możemy dzięki nim zmniejszyć stężenie cholesterolu, a szczególnie frakcji LDL (tzw. zły cholesterol). Źródłem tych kwasów tłuszczowych są olej słonecznikowy, sojowy, kukurydziany, z pestek winogron.
Niedobór
Brak tak ważnych składników pokarmowych powoduje:
- zahamowanie wzrostu,
- zmiany skórne – przebarwienia skórne, egzemy, sucha, cienka skóra, odbarwienia,
- zmniejszenie wydalania gruczołów łojowych,
- niedobór płytek krwi,
- upośledzenie czynności nerek, wątroby, serca,
- nadciśnienie,
- bezpłodność,
- zmniejszenie odporności,
- utrata włosów,
- bezsenność, przygnębienie, spowolnienie myślenia.
Co za dużo, to nie zdrowo
Kiedy bierzemy się za zdrowe nawyki, kochamy przesadzać. Nadmiar NNKT może sprzyjać:
- powstawaniu nowotworów (nadmiar omega‑6 powiązano z powstawaniem mutacji normalnych komórek, dla zachowania zdrowia ważna jest w tej sytuacji proporcja kwasów omega‑6 i omega‑3),
- skazie krwiotocznej,
- degeneracji niektórych tkanek,
- zmniejszeniu odporności,
- w badaniach zaobserwowano również zwiększenie ryzyka wystąpienia cukrzycy.
Dieta jest najlepszym sposobem dostarczenia sobie wszystkich składników odżywczych. Jeżeli ktoś promuje żywienie nie zawierające jakiegoś składnika, to jego dieta jest to po prostu źle zbilansowana. Nie ma również potrzeby sięgania po suplementy (chyba, że zaleci nam je lekarz ze względów zdrowotnych) – to co możemy dostarczyć sobie w posiłkach jest wystarczające.
Zdjęcie: m_bartosch / FreeDigitalPhotos.net