Niacyna
Przeciwzmarszczkowo
W badaniach prowadzonych w 2003 r. przez Instytut Żywności i Żywienia stwierdzono, że niedobór niacyny (znanej też jako witamina PP lub witamina B3) stwierdza się u 71% kobiet w Polsce. A przecież witamina ta (podobnie jak kilka innych) to naturalny kosmetyk zmniejszający utratę wody w skórze, regulujący procesy odnowy naskórka, stymulujący produkcje kolagenu, chroniący skórę przed promieniowaniem UV – krótko mówiąc to składnik dzięki któremu skóra kobiet staje się gładka i zdrowa, a zmarszczki powstają później.
W chorobach układu krążenia i cukrzycy
Właściwie nie znam rodziny, w której ktoś nie miałby problemów z nadciśnieniem czy wysokim poziomem cholesterolu. Kiedy myślimy o tych przypadłościach na ogół nie zastanawiamy się, że przyczyną może być również niedobór niacyny, wpływa bowiem ona na utrzymywanie odpowiedniej elastyczności tętnic oraz rozszerza naczynia krwionośne, obniża poziom „złego” cholesterolu LDL i trójglicerydów we krwi, podnosi poziom „dobrego” cholesterolu HDL. Ponadto witamina PP współdziała w syntezie i rozkładzie węglowodanów, a jej odpowiedni poziom zmniejsza ilość cukru we krwi.
Można więc powiedzieć, że ukryty niedobór niacyny zwiększa ryzyko wystąpienia chorób serca i cukrzycy.
Rola w organizmie
Podsumowując (i odrobinę dodając) witamina PP potrzebna jest w organizmie:
- do przemiany białek, tłuszczy i węglowodanów,
- utrzymania prawidłowego nabłonka skory,
- do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, pokarmowego i układu krążenia,
- w syntezie hormonów płciowych,
- usuwaniu nadmiaru metabolitów związków purynowych,
- ponadto związek ten uczestniczy w hamowaniu działania toksycznych związków i leków.
Co wpływa na witaminę PP?
| Czynnik | Oddziaływanie na witaminę PP |
|---|---|
| kompleks witamin B, witamina B1, witamina B2, witamina B5, witamina C, fosfor, chrom | polepszają wchłanianie |
| leki: sulfonamidy, tabletki nasenne, antybiotyki, środki antykoncepcyjne i inne leki zawierające estrogeny, leki przeciwpadaczkowe (izoniazydy) | pogarszają wchłanianie |
| napoje: kawa, herbata, cola, napoje pobudzające zawierające kofeinę | pogarszają wchłanianie |
| cukier | zwiększa zapotrzebowanie |
| światło, tlen, środowisko kwaśne, zasadowe | witamina PP jest odporna na ich działanie |
| dodatek do żywności – E251 – używany jako dodatek do wędlin, serów żółtych i topionych | pogarsza wchłanianie |
| choroby: nowotwór nabłonkowy półzłośliwy zwany też rakowiakiem lub srebrzakiem, choroba Hartnupów, cukrzyca, przedłużające się biegunki i zakażenia, schorzenia jelit i wątroby, owrzodzenia jamy ustnej i gardła, nadczynność tarczycy, choroba wrzodowa żołądka | pogarszają wchłanianie, zwiększają zapotrzebowanie |
| gotowanie w wodzie – przechodzenie witaminy do wywaru | witamina PP znajduje się w wywarze, jeżeli go nie zużyjemy to pozbawimy się tego składnika |
| stres | zwiększa zapotrzebowanie |
| alkohol | pogarsza wchłanianie |
| stan po usunięciu żołądka | pogarsza wchłanianie |
Dieta odchudzająca i uboga w białko
Szczególnie narażone na niedobory niacyny są kobiety stosujące niskokaloryczne diety odchudzające oraz diety ubogie w białko. Jest to bardzo niekorzystne, gdyż wraz z ubytkiem wagi pragniemy aby nasza skóra przystosowała się do nowego stanu, a nie stawała się obwisła, nieelastyczna, o znacznie bardziej widocznych zmarszczkach. Kiedy się odchudzamy chcemy wyglądać lepiej, a nie gorzej. Warto więc w diecie odchudzającej pamiętać o produktach bogatych w witaminę PP.
Źródła
Niacyna znajduje się w wielu produktach spożywczych: drożdżach, wątrobie, mięsie, rybach, roślinach strączkowych, kiełkach roślinnych, otrębach pszennych, oraz w mniejszych ilościach w produktach zbożowych, warzywach, owocach i mleku. Skoro więc niacyna znajduje się w tak wielu artykułach żywnościowych, to dlaczego tak często występuje niedobór? Jest to spowodowane jednostajną, ubogą dietą. W zbożach (szczególnie w kukurydzy) niacyna występuje w formie związanej, nieprzyswajalnej dla człowieka. Jeżeli więc ktoś żywi się głównie produktami zbożowymi, a zwłaszcza z mąki wysokooczyszczonej (w której traci się do 85% tego składnika) i niewzbogacanej, może się u niego rozwinąć niedobór.
Niedobór
Najbardziej znaną chorobą która rozwijała się w wyniku niedoboru niacyny była pelagra (obecnie prawie nie występująca). Natomiast mniejsze niedobory, takie jakie dość często występują, doprowadzają do: osłabienia, bezsenności, bóli głowy, trudności z pamięcią, niepokoju, wybuchów złości oraz depresji – często jednak objawy te ignorujemy, twierdząc, że ich przyczyna jest inna: stres, egzamin, praca. Warto więc wiedzieć, że jeżeli ponad te wymienione powyżej objawy zaczynamy uskarżać się na wykwity skórne, nieprzyjemny oddech, utratę apetytu, niestrawność, a nasz poziom cukru we krwi jest niski, to należy zastanowić się nad własną dietą.
W ciężkim niedoborze niacyny rozwija się pelagra z pełnoobjawowym zapaleniem skóry (owrzodzenie warg, przebarwienia na skórze), zaburzeniami ze strony układu pokarmowego, zespołem krowiego języka, zanikiem odruchów ścięgnowych oraz objawem porażenia kończyn. Występują wtedy również objawy otępienia psychicznego.
Nadmiar
Nadmiar niacyny na ogół zostaje usunięty z organizmu z moczem, co nie oznacza, że nie można doprowadzić (zwłaszcza zażywając środki farmakologiczne) do objawów przedawkowania.
W przypadku otrzymywania niacyny w postaci zastrzyków mogą wystąpić w miejscu iniekcji zaczerwienie skóry, swędzenia skóry, a w skrajnych przypadkach trudności w oddychaniu.
U osób przyjmujących tabletki wystąpić mogą:
- bóle głowy,
- biegunka,
- osłabienie,
- suchość skóry,
- bóle i skurcze mięśni,
- bóle żołądka,
- nieprawidłowo wolny lub szybki oddech,
- mrowienie,
- zaczerwienienie skóry,
- swędzenia głowy,
- szum w uszach,
- niestrawność,
- utrata łaknienia,
- nadmierne stężenie kwasu moczowego,
- zwiększenie stężenia cukru we krwi,
- a w przypadkach całkowicie skrajnych: niewydolność wątroby, arytmia serca, psychoza.
Kiedy należy uważać
W przypadku suplementacji niacyny powinno się konsultować jej przyjmowanie z lekarzem, w przypadku:
- zaburzeń krzepnięcia,
- cukrzycy,
- jaskry,
- dny moczanowej,
- schorzeń wątroby,
- niskiego ciśnienia tętniczego,
- owrzodzenia żołądka.
Wprowadzając suplementację niacyny w tych schorzeniach musimy liczyć się z możliwością pogorszenia stanu zdrowia i zaostrzenia objawów w/w chorób.
Czy wiecie, że…
Niacyna może być produkowana w organizmie ludzkim z aminokwasu zwanego tryptofanem.
Dieta
Różnorodna dieta jest sposobem dostarczenia sobie witaminy PP w ilościach potrzebnych naszemu organizmowi bez ryzyka wystąpienia objawów przedawkowania. Do tego źródłem niacyny są produkty spożywcze bogate również w inne witaminy, więc stosując je w codziennej diecie zabezpieczamy się przed niedoborem znacznej części składników odżywczych.
Pamiętajmy, że witaminy są prawdziwym skarbem każdej dbającej o siebie kobiety, a niacyna jest tym składnikiem który odpowiada za prawidłowe nawilżenie i elastyczność skóry – tak więc komponując prawidłowo swój jadłospis inwestujesz w swoją urodę.